ครูแคนเมืองร้อยเอ็ด สอนเป่าแคน: การฝึกเป่าแคนโดยฝึกใช้ลมเป่า ควบคุมการเป่าลมออกจากปาก

วันเสาร์ที่ 13 เมษายน พ.ศ. 2556

การฝึกเป่าแคนโดยฝึกใช้ลมเป่า ควบคุมการเป่าลมออกจากปาก

การฝึกเป่าแคนขั้นสูง ตอนที่ 2 การฝึกเป่าแคนโดยฝึกใช้ลมเป่า ควบคุมการเป่าลมออกจากปาก

การฝึกใช้ลมเป่า

การฝึกใช้ลมเป่าในขั้นเบื้องต้นจะเป็นการฝึกเป่าแบบผ่อนลมและการเป่าตัดลม (ส่วนการเป่าสะบัดเสียงและการเป่าอ้อนเสียงจะอธิบายเพิ่มเติมในการฝึกเป่าลายแคนในลำดับขั้นต่อไป) การฝึกเป่าผ่อนลมและการเป่าตัดลม จะเป็นการฝึกขั้นพื้นฐาน โดยฝึกไปพร้อมๆ กันกับการฝึกไล่ระดับเสียง อาจจะเรียงจากเสียงต่ำไปยังเสียงสูง หรือเรียงจากระดับเสียงต่ำสุดของเสียงแคน(เสียงลาต่ำ)ก็ได้ซึ่งการฝึกในขั้นนี้จะเน้นจังหวะการใช้ลมเป่าให้กระชับหนักแน่น และความชัดเจนของเสียงแคนเป็นสำคัญ

การเป่าผ่อนลม

เป็นการเป่าลมเข้าหรือดูดลมออกจากเต้าแคนเพื่อให้จังหวะของเสียงแคนยืดออกไปได้นานๆ ตามความต้องการของผู้เป่าที่จะทำให้เกิดความรู้สึกหรืออารมณ์คล้อยตามสำเนียงของเสียงแคนในลักษณะต่างๆ เช่น ความรู้สึกเยือกเย็น อ่อนหวาน โศกเศร้า ดีใจคิดถึงชื่นใจ หรือปลื้มอกปลื้มใจ(คนอีสานเรียกว่า“ออนซอน”) ดังนี้เป็นต้น ซึ่งอารมณ์หรือความรู้สึกต่างๆ เหล่านี้จะขึ้นอยู่กับทำนองและจุดประสงค์ของผู้เป่าเป็นสำคัญ การฝึกเป่าผ่อนลมจะเริ่มฝึกทีละคู่เสียงพร้อมกับฝึกการใช้นิ้วปิดรูนับไปพร้อมกัน ตามตัวอย่างนี้จะเริ่มจากเสียงลา คู่ 8 (ลฺ ล) ซึ่งเป็นเสียงต่ำสุด ดังนี้

วิธีฝึกเป่าผ่อนลม

ปิดรูนับเสียงลา คู่ 8 (ลฺ ล) (ตามแผนภูมิ)และทำริมฝีปากคล้ายกับจะเปล่งเสียงคำว่า “ดู” ตามวิธีที่เรียนมาแล้ว แล้วเป่าลมเข้าให้เป็นจังหวะเดียวหรือเป็นเสียงยาวติดต่อกันไปจนสุดลมหายใจ แล้วจึงเปลี่ยนเป็นดูดลมออก โดยยังคงทำริมฝีปากคล้ายกับจะเปล่งเสียงคำว่า “ดู” เช่นเดิม ทำสลับกันไปเช่นนี้จนเกิดความเคยชิน และพยายามจำตำแหน่งเสียงและการใช้นิ้วมือให้ได้

สำหรับคู่เสียงอื่นๆ ที่เหลือคือ เสียงโด เร มี ฟา ซอล ที ให้ปฏิบัติเช่นเดียวกับการฝึกเป่าเสียงลา คู่ 8 (ลฺ ล) เพียงแต่เปลี่ยนตำแหน่งการวางนิ้วมือให้ตรงกับตำแหน่งเสียงของแต่ละคู่เสียง โดยยึดแผนภูมิแสดงตำแหน่งเสียง คู่เสียง และการวางนิ้วมือบนลูกแคนเป็นสำคัญ

การเป่าตัดลม

การเป่าตัดลม เป็นการทำให้ลมที่เป่าเข้าหรือดูดออกจากเต้าแคนถูกแบ่งหรือปิดกั้นไว้เป็นช่วงสั้นๆ ตามอัตราจังหวะของตัวโน้ต หรือตามทำนองของลายแคน มีทั้งช่วงที่เป็นจังหวะหนักและช่วงที่เป็นจังหวะเบา หรือบางทีเรียกว่า“เสียงหนักเสียงเบา” การเป่าแคนที่มีเสียงหนักเสียงเบา เป็นข้อปฏิบัติที่สำคัญอีกอย่างหนึ่งที่จะทำให้เสียงแคนมีความไพเราะ โดดเด่นและหนักแน่น เพื่อให้เกิดทักษะที่ดีและง่ายต่อการฝึกปฏิบัติในระยะเริ่มแรก ควรฝึกตามรูปแบบ ดังตัวอย่างต่อไปนี้

การเป่าตัดลมแบบที่ 1

เป็นการเป่าตัดลมที่ทำให้เสียงแคนมีจังหวะยาว เมื่อฟังแล้วจะเหมือนกับเป็นเสียงหนักหรือเสียงยาว ซึ่งมีลักษณะการฝึกตามแบบฝึก ดังนี้

แบบฝึกที่ 1 การตัดลม

เป่าให้เป็นจังหวะยาวเท่ากับ 1 ห้องเพลง (4 จังหวะย่อย)

การใช้ลม

- - - ดู

วิธีปฏิบัติ ขณะที่ปิดรูนับเสียงลา คู่ 8 (ลฺ ล) ให้เปล่งลมเป่าคำว่า “ดู” ออกมาอย่างแรงและเร็วติดต่อกันเป็นช่วงๆ แต่ละช่วงนับเป็นจังหวะยาว เท่ากับ 1 ห้องเพลง และขณะที่เป่าคำว่า “ดู” ผู้ฟังจะได้ยินเสียงคำว่า “ลา” ซึ่งมีจังหวะหนักแน่น ชัดเจน และจังหวะตกตรงกับโน้ตตัวสุดท้ายของแต่ละห้องเพลง ให้ฝึกเป่าเช่นนี้ไปเรื่อยๆ จนเกิดทักษะความเคยชิน

แบบฝึกที่ 2 การตัดลม

เป่าโดยแบ่งลมออกเป็น 2 ช่วง (2 จังหวะย่อย)ในแต่ละห้องเพลง

การใช้ลม

- ดู - ดู

วิธีปฏิบัติ ขณะปิดเสียงลา คู่ 8 (ลฺ ล) ให้เปล่งลมเป่าคำว่า “ดู” ออกมาอย่างแรงและเร็ว โดยใช้ปลายลิ้นช่วยเปิดหรือปิดเพดานเพื่อแบ่งลมเป่าเป็น 2 ช่วงหรือ 2 จังหวะย่อย ใน 1 ห้องเพลง การเป่าคำว่า “ดู” ครั้งที่ 2 จะตรงกับจังหวะตกของแต่ละห้องเพลง ให้ฝึกวิธีใช้ลมเป่าเช่นนี้ จนเกิดทักษะและความเคยชิน

แบบฝึกที่ 3 การตัดลม

ฝึกแบ่งลมเป่าออกเป็น 1 จังหวะย่อย และให้จังหวะสุดท้ายของห้องซึ่งเป็นจังหวะตกยืดออกไปอีก 1 จังหวะย่อย

การใช้ลม

- ดู ดู ดู

วิธีปฏิบัติ ขณะปิดเสียงลา คู่ 8 (ลฺ ล) ให้เปล่งลมเป่าคำว่า “ดู” ออกมาอย่างแรงและเร็ว ติดต่อกัน 3 ครั้ง โดยใช้ปลายลิ้นช่วยเปิดหรือปิดเพดานเพื่อแบ่งลมเป่าเป็น 3 ช่วงหรือ 3 จังหวะย่อย ใน 1 ห้องเพลง และให้จังหวะสุดท้ายยืดออกไปอีก 1 จังหวะย่อย การเป่าคำว่า “ดู” ครั้งที่ 3 จะตรงกับจังหวะตกของแต่ละห้องเพลง ให้ฝึกวิธีการใช้ลมเป่าเช่นนี้จนเกิดทักษะและความเคยชิน

แบบฝึกที่ 4 การตัดลม

ฝึกแบ่งลมเป่าออกเป็น 4 จังหวะย่อย ทุกห้องเพลงอย่างต่อเนื่อง

การใช้ลม

ดู ดู ดู ดู

ดู ดู ดู ดู

วิธีปฏิบัติ ขณะปิดเสียงลา คู่ 8 (ลฺ ล) ให้เปล่งลมเป่าคำว่า “ดู” ออกมาอย่างแรงและเร็ว ติดต่อกัน 4 ครั้ง โดยใช้ปลายลิ้นช่วยเปิดหรือปิดเพดานเพื่อแบ่งลมเป่าเป็น 4 ช่วงหรือ 4 จังหวะย่อย ใน 1 ห้องเพลง เป่าคำว่า “ดู” ครั้งที่ 4 จะตรงกับจังหวะตกของแต่ละห้องเพลง ให้ฝึกวิธีการใช้ลมเป่าเช่นนี้จนเกิดทักษะและความเคยชิน

แบบฝึกที่ 5 การตัดลม

ฝึกเป่าโดยแบ่งลมเป่าเป็นหลายรูปแบบผสมผสานกันตามจังหวะทำนอง

วิธีปฏิบัติ ขณะปิดเสียงลา คู่ 8 (ลฺ ล) ให้ใช้ลมเป่าแบบเดิมคือเป่าคำว่า “ดู” ตามจำนวนจังหวะย่อยของแต่ละห้องเพลง ให้ฝึกหลายๆ รอบเพื่อให้เกิดทักษะและความเคยชิน

การเป่าตัดลมแบบที่ 2

เป็นการเป่าตัดลมที่ทำให้เสียงแคนดังเบาลงหรือผ่อนลงอย่างกระทันหันแล้วดังขึ้นมาอีกสลับกันไปเช่นนี้อย่างต่อเนื่องและรวดเร็ว เวลาเป่าลมเข้าให้ออมริมฝีปากห่อเข้าหากันเหมือนที่เคยปฏิบัติมาแล้ว แต่ให้เปลี่ยนวิธีเปล่งออกมาจากปาก ให้มีลักษณะคล้ายกับจะพูดคำว่า “ดุด” หรือ “ดัด” ด้วยการเปล่งลมออกมาให้แรงพร้อมกับรีบใช้ปลายลิ้นปิดกั้นลมไว้โดยให้ลมผ่านออกมาได้เพียงเล็กน้อยไม่ให้เสียงแคนขาดช่วงหรือหยุด ซึ่งการปฏิบัติเช่นนี้จะทำให้เสียงแคนที่ดังขึ้นแล้วผ่อนเบาลงอย่างกระทันหัน ให้ฝึกปฏิบัติต่อเนื่องกันเป็นช่วงสั้นๆ จนเกิดความเคยชิน เพื่อ ให้เกิดทักษะที่ดี ควรฝึกปฏิบัติตามแบบฝึกโดยเสียงลาคุ 8 (ลฺ ล) เช่นเดียวกับการเป่าตัดลมแบบที่ 1 ที่เรียนมาแล้ว ดังนี้

แบบฝึก1 การตัดลม

ฝึกเป่าให้เป็นจังหวะเบา(ช่วงลมสั้นหรือเร็ว)

แบบฝึก 2 การตัดลม

ฝึกเป่าให้มีทั้งจังหวะหนักและจังหวะเบา(ลมสั้นและลมยาว)

วิธีปฏิบัติ ให้ปิดรูนับเสียงลา คุ 8 (ลฺ ล)เหมือนที่เคยปฏิบัติมาแล้ว แต่เปลี่ยนลักษณะลมที่เปล่งออกมาให้คล้ายจะพูดคำว่า “ดุด” หรือ “ดัด” จะทำให้เสียงแคนที่ดังออกมามีความหนักเบาของทำนอง จากตัวอย่างนี้ผู้ฝึกเป่าต้องนำไปประยุกต์ใช้ในการสร้างสรรค์ทำนองหลายรูปแบบทั้งลมสั้นและลมยาวตามความคิดสร้างสรรค์ของตนเอง

สำหรับระดับเสียงอื่นๆ ที่เหลือคือ เสียงโด เร มี ฟา ซอล และเสียงที ให้ฝึกการใช้ลมด้วยวิธีการและขั้นตอนเดียวกันนี้ โดยฝึกเป่าที่ละคู่เสียงจนครบทุกคู่เสียง เมื่อฝึกการใช้ลมเป่าได้ดีแล้ว ในลำดับต่อไปก็จะเป็นการฝึกเป่าตามโน้ตทำนองพร้อมกับควบคุมการใช้ลมเป่าให้ถูกวิธี เพื่อให้เสียงแคนมีความไพเราะจับใจ และนำไปสู่การเป่าแคนที่ไพเราะสนุกสนานต่อไป

ครูแคนเมืองร้อยเอ็ด สอนเป่าแคน

หน้าเว็บ

วันเสาร์ที่ 13 เมษายน พ.ศ. 2556

การฝึกเป่าแคนโดยฝึกใช้ลมเป่า ควบคุมการเป่าลมออกจากปาก

การฝึกเป่าแคนขั้นสูง ตอนที่ 2 การฝึกเป่าแคนโดยฝึกใช้ลมเป่า ควบคุมการเป่าลมออกจากปาก

การเป่าผ่อนลม

วิธีฝึกเป่าผ่อนลม

การเป่าตัดลม

การเป่าตัดลมแบบที่ 1

แบบฝึกที่ 1 การตัดลม

แบบฝึกที่ 2 การตัดลม

แบบฝึกที่ 3 การตัดลม

แบบฝึกที่ 4 การตัดลม

แบบฝึกที่ 5 การตัดลม

การเป่าตัดลมแบบที่ 2

แบบฝึก1 การตัดลม

แบบฝึก 2 การตัดลม

ไม่มีความคิดเห็น:

แสดงความคิดเห็น